Варлаамовата критика на исихастичката молитва, всушност се заснова врз спиритуалистичката претпоставка која натприродното го поистоветува со нематеријалното. За калабрискиот философ била непростлива и дури срамна помислата дека човечкото тело може да биде сад на Божјата благодат. Наспроти тоа, за Палама, како и за оние што ја прифатиле монашката традиција заснована врз делата на Псевдо-Макариј, тоа било неспорен и јасен факт од моментот кога Самиот Син Божји примил тело во утробата на Марија и кога ја основал видливата Црква на земјата, чијашто светотаинска благодат може, и мора, да го освети севкупниот човек, давајќи му залог за неговото телесно воскресение на Судниот ден. Целиот спор помеѓу Варлаам и Палама главно се свел на оваа точка: на спротиставеност помеѓу Светото Писмо и хеленизмот, помеѓу Ерусалим и Атина, помеѓу апостолите и философите, помеѓу религијата на телесното воплотување на Бога и воскресението на мртвите од една, и на разовоплотување и бесмртност на душата од друга страна.
Овде ќе наведеме некои написи за поимот „враќање кон самиот себе“ кој е во основата на исихастичкиот метод, како што го разбирале монасите не само во духовната, туку и во неговата телесна смисла.
Во својата неизмерна љубов кон човекот, Синот Божји не ја соедини само својата божествена ипостас со нашата природа, примајќи го душевното тело и разумната душа, „и на земјата се јави и живееше со нас“, туку, неизмерно ли и прекрасно чудо! Се соединува и со човековите ипостаси, проникнувајќи го со Себе секој верник што се причестува со Неговото Свето Тело. Така, Он станува едно тело со нас (Ефес. 3, 6), нè прави да бидеме храм на целото Божество, бидејќи во самото Тело Христово „живее секоја полнота на целото Божество, телесно“ (Кол. 2, 9). Како тогаш Он да не ги просветлува оние што достојно се причестуваат, осенувајќи ги нивните души со божественото зрачење на Неговото, во нив сега вселено Тело, исто онака како што некогаш на Тавор ги осветли телата на апостолите? А ова Тело, изворот на светлина и благодат, во тоа време сѐ уште не било соединето со нашето тело. Тоа надворешно ги осветлило оние што биле достојни да му се приближат, пренесувајќи ја светлината на душата преку сетилото за вид. Но сега, бидејќи е соединето со нас и живее во нас, тоа внатрешно ја осветлува нашата душа (Тријада I, 3, пар. 38).
Овој дел многу јасно ја разоткрива антрополошката и теолошката структура во која Палама ја вклопил исихастичката духовност. Почнувајќи од воплотувањето Христово, нашите тела станале „храм на Светиот Дух, Кој живее во нас“ (1. Кор. 6, 19). Таму, во нашите тела, мораме да Го бараме Светиот Дух; во нашите тела осветени со Светите Тајни и преку Евхаристијата вткаени во Телото Христово. Бог сега можеме да Го најдеме во себе, Он веќе не е надвор од нас. Затоа ние внатре во себе ја наоѓаме светлината на Таворската Гора. Апостолите ја виделе само надворешно, бидејќи Христос сè уште немал починато ниту воскреснато од мртвите. Но денеска, сите ние во живата стварност сме членови на Неговото Тело, на Неговата Црква.
Јован Мајендорф
