Кога пријателот на царот, кој е постојано во царевите одаи и ги знае неговите тајни и ја гледа неговата порфира, подоцна и самиот ќе стане цар и ќе носи венец, воопшто не се збунува и не го фаќа страв, зашто долго време се занимавал со тајните на царските одаи. Од друга страна, ниеден овчар или човек од понизок ранг, незапознаен со тајните на царувањето, не може да стане цар, освен искусниот и образован човек. Така и христијаните, не се чудат на тоа дека ќе царуваат во идниот век, зашто претходно веќе ги дознале тајните на благодатта. Кога човекот ја престапил заповедта, ѓаволот со темна завеса ја покрил целата негова душа. Најпосле, доаѓа благодатта и ја слекува целата покривка, па душата, која со тоа станала чиста и си ја повратила својата природа, таа беспрекорна и чиста творба, сега веќе постојано и со чисти очи ја согледува славата на вистинската светлина и на вистинското сонце на правдата, кое заблескало во самото срце.
Како што кога ќе дојде крајот на светот, кога ќе ја снема оваа основа, праведниците ќе живеат во царството, во светлината и во славата, и нема да гледаат ништо друго освен Христа, како постојано престојува во слава од десната страна на Отецот, така и овие, уште сега издигнати и заробени во оној век, ги созерцуваат сите тамошни чуда и убавини. Зашто ние, уште додека сме на земјата, имаме живеалиште на небесата како жители и граѓани на еден свет според умот и според внатрешниот човек. Како што видливото око, бидејќи е чисто, постојано и јасно го гледа сонцето, така и умот, целосно исчистен, постојано ја гледа славата на светлината која е Самиот Христос, и Кој дење и ноќе е со Господа, слично како што Господовото тело, соединето со Божеството, постојано е со Светиот Дух. Но оваа мерка луѓето не ја достигнуваат одеднаш, и не без напори, маки и голем подвиг. Зашто има и такви во коишто престојува и порокот, иако ја имаат благодатта што дејствува и почива внатре во нив; така што во едно срце дејствуваат животи од два различни рода – животот на светлината и животот на темнината.
Но ќе речеш: Што имаат заедничко светлината и темнината? Дали некаде се помрачува или нарушува божествената светлина, се осквернува ли некаде нескверното и чистото? Напишано е: „И светлината во темнината свети, и мракот не ја обзеде“ (Јован 1, 5). Работите не треба да се разбираат еднолично и еднострано. Некои луѓе до таа мера почиваат во Божјата благодат, што се посилни од порокот кој е во нив и имајќи молитва и големо спокојство пред Бога, во еден миг потпаѓаат под дејството на лукавите помисли, и гревот ги ограбува, иако сѐ уште престојуваат во Божјата благодат. Лекомислените и неискусни луѓе, кога до некаде во нив дејствува благодатта, мислат дека во нив веќе нема грев. А оние кои умеат да расудуваат и кои се благоразумни, не се осмелуваат да негираат дека можат да подлегнат на дејството на срамните и нечисти помисли, иако во себе ја имаат Божјата благодат.
Не е редок случајот кај браќата да наидеме на следново: Стекнале некои голема радост и благодат, и во текот на пет-шест години си велеле за себе – „ослабна во нас похотата“. И кога веќе почнале да мислат дека сосема се ослободиле од телесната страст, тогаш порокот, притаен во нив, се активира, а тие, пак, се зачудени од тоа и си зборуваат: „Од каде сега се појави во нас овој порок по толку долго време!“ Затоа, ниеден човек кој здраво расудува нема да се осмели да рече: „Штом благодатта е во мене, потполно сум ослободен од гревот“. Неискусните во делата, штом макар и малку ќе подејствува на нив благодатта, мислат дека веќе победиле и станале совршени христијани. А според мене, работата стои вака: кога сонцето свети на небото и кога е воздухот чист, и ако се случи да наидат облаци и да го скријат и да го згуснат воздухот, тогаш на сонцето, бидејќи е зад облаците, тоа ништо не му штети ниту во поглед на светлината, ниту во поглед на неговата природа. Така е и со тие што не стигнале до совршената чистота. Престојувајќи во Божјата благодат, а истовремено во длабочината на душата се сѐ уште обземени од гревот, тие во себе имаат и природни движења, и мисли што ги зацврстуваат во тежнеењето кон Бога, иако не се целосно утврдени во доброто.
Св. Макариј Велики
