Влијанието на модерниот идеализам, посветен на остварувањето на идолопоклоничко „човечко царство“, веќе долго време се чувствува во христијанските кругови, а неодамна почна да раѓа вистински плод во крилото на самата Црква. Ние, несомнено, присуствуваме на породилните маки на нешто што за вистинскиот христијанин може да биде со тешки и ужасни потенцијали. Имено, се раѓа „ново христијанство“, христијанство кое тврди дека е „христијанство на срцето“, но се грижи единствено, и во преголема мера, за надворешниот резултат. Христијанство, кое во „мирот“ и „братството“ може искрено да поверува само доколку овие категории се воопштени и општоприменливи, но и кое не верува во некој наизглед далечен „друг свет“, туку единствено во она што е „сега и овде“. Ваквото христијанство нѐ учи дека „личната добродетел“ не е доволна, пришто очигледно се потпира на разбирањето на добродетелите по протестантски клуч, затоа што сѐ што вистинскиот христијанинот прави, го чувствуваат сите други внатре во Мистичното Тело; ништо што се прави во Христа, не се прави за самиот себе.
Меѓутоа, овде се поставува уште едно прашање. Имено, за што, всушност, таа лична добродетел не е доволна? Одговорот на тоа е сосема јасен: за преобразување на светот, за конечно „остварување“ на христијанството во општествениот и политичкиот поредок. Но, ова е идолопоклонство. Царството Божјо не е од овој свет; самата помисла или надеж дека христијанството може да оствари надворешен „успех“ во светот, претставува порекнување на сето она што Христос и Неговите пророци го рекле за иднината на Црквата. Христијанството може да биде „успешно“ само под еден услов: доколку се одрече од вистинското Царство (или по потреба го заборави) и се обиде да изгради Царство на овој свет. „Земното Царство“ е всушност целта на модерниот менталитет; изградувањето на едно такво царство претставува цел на модерната доба. Тоа царство не е христијанско; како христијани ние добро знаеме чие е. А она што мене посебно ме загрижува е фактот дека современите христијани – и католици и православни – самите пристапуваат и учествуваат во изградбата на овој нов Вавилон, честопати несвесни за тоа, а честопати и со најдобри можни намери.
Модерниот идеализам не се надева само на „рајот на земјата“, туку и на некое недефинирано „преобразување“ на човекот, односно, на остварување на идеалот за „надчовекот“ (во разни облици, свесно или несвесно), кој, колку и да е бесмислен, е извонредно привлечен за менталитетот кој е научен да верува во „еволуцијата“ и „прогресот“. Но, не треба да се допушти на современото очајување да нѐ наведе на помислата дека надежта во иднината на светот е умрена; за иднината може да очајува само оној кој сѐ уште сака да верува во неа. Поточно, со современото очајување е измешано силно чувство на исчекување, постои желба и вера во идеалот на иднината за на некој начин тој да биде остварлив.
Во првиот дел на овој наш „кризен“ век, со светот владееле безлични и нечовечки сили. Судејќи по сѐ, нејасниот дух на „егзистенцијализмот“, кој е полурелигиозен, па дури и псевдо-религиозен, кој е идеалистички и практичен во исто време (но секогаш од овој свет), е предодреден да владее со вториот дел на овој век. Ова се двата стадиума на истата болест, на модерниот „хуманизам“, кој е предизвикан од верата во светот и човекот, а е следен со занемарување на Христос – освен кога Неговото име е потребно да се употреби како пригоден „симбол“ за оние кои, сепак, не можат сосема да Го заборават, како и за заведување на оние кои сѐ уште сакаат да Му служат. Христијанството станува „поход“, а Христос – „идеја“, и двете се во служба на светот „преобразен“ со научните и општествените техники, и двете се служба на човекот речиси „обожен“ со будењето на „новата свест“. Ете што лежи пред нас. По сѐ судејќи, и комунизмот се приближува кон слична преобразба, односно кон „хуманизација“, кон „одуховеност“, чиј претходник е Борис Пастернак; тој револуцијата не ја отфрлува, туку смета дека таа треба да се „хуманизира“. И разни други „демократии“ се приближуваат кон истата цел, иако до неа дошле по други патишта. Секаде има пророци – полу или псведо христијани, како Берѓаев и Толстој, или нескриени пагани како Д. Х. Лоренс, Хенри Милер, Казанзакис, како и цела легија окултисти, астролози, спиритисти и хилијасти. Сите тие се гласници на раѓањето на „новата доба, на Њу Ејџот“. Протестанти, а потоа и сѐ поголем број католици и православни, понесени од тој ентузијазам, замислуваат доба на екуменско единство и хармонија, а некои се толку дрски и толку богохулни, што ја нарекуваат „трета доба“, „слегување на Светиот Дух“.
Отец Серафим Роуз
