Сум видел многу умирања. Петнаесет години работев како лекар, од кои пет години на фронтот и во француското движење на отпорот. После тоа 46 години бев свештеник и постепено го погребував целото поколение на нашата рана емиграција; така што сум видел многу смрт. И ме порази тоа што Русите умираат спокојно; западните луѓе најчесто умираат со страв. Русите веруваат во животот и заминуваат во живот. И тоа е една од работите која свештеникот, и секој човек, треба да ја повторува и на себеси и на другите: треба да се подготвуваме не за смртта, туку за вечниот живот.
За смртта ние не знаеме ништо. Ние не знаеме што се случува со нас во моментот на умирањето, но затоа пак во основа знаеме што е тоа вечен живот. Секој од нас, од искуство знае дека постојат одредени моменти кога не живееме во времето, туку со таква полнота на животот, со таков восхит и радост кои не му припаѓаат на земното. Затоа, прво што треба да се научиме и себеси, а потоа и другите, е како да се подготвиме не за смрт туку за живот. А ако се зборува за смртта, да се зборува за неа само како за двери, кои широко се отвораат и ни дозволуваат да влеземе во вечниот живот.
Но, да се умира сепак не е едноставно. Како ние би размислувале за смртта, за вечниот живот, кога не знаеме ништо за самата смрт, за умирањето. Сакам да наведам еден пример од моето искуство, од времето на војната. Јас бев млад хирург во болницата при фронтот. Кај нас умираше млад војник од 25 години, колку што имав и јас. Му пријдов една вечер, седнав покрај него и му реков: „Како се чувствуваш?“ Тој ме погледна и рече: „Јас оваа ноќ ќе умрам“. „А, дали ти е страшно тоа што ќе умреш?“ „Да се умре не е страшно, но болно ми е да се разделам со сето она што сум го љубел: со мојата млада сопруга, со селото, со родителите; а тоа што навистина е страшно, е да се умре во самотија“. Јас му реков: „Ти нема да умреш во осаменост, јас ќе останам со тебе“. „Вие не можете цела ноќ да преседите со мене…“ Одговорив: „Се разбира дека можам!“ Тој се замисли и рече: „Дури и ако седите вие покрај мене, во еден момент јас за тоа нема да бидам свесен и тогаш ќе влезам во темнината и ќе умрам сам“. „Не, воопшто не е така. Јас ќе седам покрај тебе и ние ќе разговараме. Ти ќе ми зборуваш за сѐ што ќе посакаш: за селото, за семејството, за детството, за сопругата, за сѐ што ќе ти падне на памет, на душа, за сѐ што сакаш. Јас ќе те држам за рака. Постепено, тебе ќе ти стане тешко да зборуваш и тогаш јас ќе говорам повеќе од тебе. Кога ќе видам дека си задремал, тогаш ќе зборувам потивко. Ти ќе ги затвориш очите, јас ќе престанам да зборувам, но и понатаму ќе те држам за рака, а ти повремено ќе ја стегнеш мојата рака и ќе знаеш дека јас сум тука. Полека, твојата рака, иако ќе ја чувствува мојата, повеќе нема да може да ја стега и јас самиот ќе ја стискам твојата рака. И во еден момент тебе нема повеќе да те има меѓу нас, но ти нема да заминеш сам. Целиот твој пат ние ќе го минеме заедно“.
И така од час во час ние ја поминавме таа ноќ. Во еден момент тој навистина престана да ја стиска мојата рака и јас започнав да ја стегам неговата, за да знае дека сум тука. Потоа неговата рака почна да се лади, да се опушта и него повеќе го немаше меѓу нас. И тоа е многу важен момент; многу е важно човек да не биде сам кога заминува во вечноста.
Митрополит Антониј Блум
