Светите отци велат дека при обожувањето постојат степени. Почнува од пониските и продолжува кон повисоките. Имајќи смирение, со покајание и многу трпение ја започнуваме нашата секојдневна борба во Христа, т.е. подвигот за исполнување на светите Христови заповеди, за да бидеме очистени од страстите. Исто така, светите отци велат дека во Неговите заповеди се крие Самиот Бог и кога христијанинот од љубов и од вера во Христос ги запазува, тогаш тој и се соединува со Него.
Според светите отци, тоа е првиот степен на обожувањето, кој се нарекува и практично дејствување. Практичното дејствување е почеток на патот кон обожувањето. Нормално дека тоа воопшто не е лесно, бидејќи борбата за да бидат преобразени страстите во нас е голема. Потребен е голем напор, па лека полека, нашата внатрешнообрасната почва почнува да се чисти од трњето и од камењата на страстите и почнува духовно да се обработува за да може на неа да падне семето на словото Божјо и тоа да донесе богат плод. Потребно е големо и постојано себепринудување за да се случи ова. Затоа Господ рече дека: „Царството Божјо насила се зема и силните го грабаат“ (Мат. 11, 12). Светите отци нѐ поучуваат: „Дај крв и прими Дух“, т.е. не можеш да Го примиш Светиот Дух и да ги стекнеш добродетелите ако не пролееш крв од твоето срце во борбата за чистење од страстите, ако не се покаеш вистински и длабоко.
Сите добродетели се аспекти на едната и голема добродетел, а тоа е љубовта. Кога христијанинот ќе ја стекне љубовта, тогаш ги има сите добродетели. Љубовта е таа која ја изгонува од душата на човекот причината на сите зла и страсти, а која пак, според светите отци, е себељубието. Сите зла во нас извираат од себељубието, коешто е болна љубов кон самите себе. Затоа нашата Црква го има подвигот. Без подвиг не постои духовен живот, не постои ниту борба, ниту напредок. Ние сме послушни, постиме, бдееме, се трудиме со метании и со стоења, за да можеме да се очистиме од нашите страсти. Ако Православната Црква престане да биде подвижничка, тогаш престанува да биде и православна. Престанува да му помага на човекот за да се ослободи од неговите страсти и да стане бог по благодат.
Отците на Црквата имаат развиено големо и длабоко антрополошко учење за душата и за страстите на човекот. Според нив, душата се состои од разумен и страстен дел. Страстениот дел ги содржи желбениот и дразбениот. Разумниот дел, пак, ги содржи разумните и умните енергии на душата, т.е. мислите.
Дразбениот дел се состои од позитивните или негативните чувства, од љубовта или омразата. Желбениот дел се состои од добрите желби на добродетелите и лошите желби на задоволствата, уживањата, среброљубието, стомакоугодието, телесните страсти. Ако овие три дела на душата – разумниот, дразбениот и желбениот не се очистат, тогаш човекот не може да ја прими во себе Божјата благодат и да се обожи. Разумниот дел се очистува со трезвеноста, што пак претставува постојано чување на умот од помислите, што изискува задржување на добрите мисли и отфрлање на лошите. Дразбениот дел, пак, се очистува со љубовта. Желбениот дел се очистува со воздржанието. Сите овие делови заедно, се очистуваат и осветуваат со молитвата.
Архимандрит Георгиј Капсанис
